– Det kan sjå ut som at stadig fleire brukar metalldetektorar til skattejakt i naturen, og dei siste to åra har vi opplevd at det har blitt grove i område med freda kulturminne. Det er viktig at folk kjenner til at dette er ulovleg og straffbart, seier Arve Nytun, arkeolog i Møre og Romsdal fylkeskommune.

Nytun viser til at i sommar vart to personar med metalldetektor observert på det automatisk freda kulturminnet «Klosterhaugen» på Herøy gard i Herøy kommune. Det vart påvist fleire hol i bakken etter graving, klart i strid med lovverket.

Lovbrota er meldt til politiet
– Kulturminnet på Herøy gard som er ei hustuft, truleg frå mellomalderen, har nyleg blitt skilta gjennom eit samarbeid med lokale aktørar og fylkeskommunen.– Det tyder på at lovbrotet var målretta. Møre og Romsdal fylkeskommune vart varsla og saka er meldt til politiet, seier Nytun.

Dette er ikkje første gongen personar med metalldetektorar har grove i kulturminne som er freda. I fjor vart det påvist over 100 spadehol på dei gamle kyrkjegardane og i kjøpstadsområdet på Veøya i Romsdal. Saka er framleis under etterforsking. Nytun fortel at det er eksempel på at folk har vorte dømt for brot på Kulturminnelova. Mellom anna vart ein mann frå Vestfold dømt i høgsterett til ubetinga fengselstraff fordi han ikkje meldte frå om kulturminne han fant då han søkte med metalldetektor.

Graving øydelegg historisk materiale
Dette er to saker der ein heilt klart har gått etter funn i område som er freda etter kulturminnelova.
– Kulturminna fungerer som arkiv, og uvettig graving i dei er svært øydeleggande. Graving kan øydelegge arkeologiske kontekstar som i framtida kan gi ny informasjon om historia, seier Nytun.

Godt samarbeid med metalldetektormiljøet
– Vi har ein god dialog med metalldetektormiljøet, og samarbeider ofte med dei, mellom anna ved arkeologiske registreringar. Det er derfor svært trist at andre igjen går på tvers av lovverket og tek seg til rette ved å leite på automatisk freda kulturminne, seier Nytun.

Vil tilby kurs
– Møre og Romsdal fylkeskommune ønsker styrke det framtidige samarbeidet med metalldetektormiljøa, og utvikle kurs og arenaer for erfaringsdeling. På denne måten kan dei som har denne interessa, få kunnskap om reglar og retningslinjer ved slike søk, seier fylkeskultursjef Heidi-Iren Wedlog Olsen.

Kulturminnet på Herøy gard som er ei hustuft, truleg frå mellomalderen, har nyleg blitt skilta. Foto: Møre og Romsdal Fylkeskommune.